عملکرد وضعیف نظام ترویج دولتی، همراه با بحران های مالی سبب شده تا بسیاری از کشورها به رهیافت خصوصی سازی ترویج کشاورزی به طور جدی ببندیشند. هدف اصلی این پژوهش بررسی نگرش مدیران ارشد سازمان های جهاد کشاورزی نسبت به خصوصی سازی ترویج کشاورزی بود. تعداد 107 نفر از مدیران ارشد (شامل روسای سازمان ها، و معاونان آنان)، و مدیران ترویج کشاورزی نیز به طور نمونه گیری کاملا تصادفی به عنوان نمونه های این تحقیق انتخاب شدند که از 20 سازمان جهاد کشاورزی واقع در 20 استان کشور بودند.این پژوهش به روش پیمایشی (Survey research) انجام شد. برای گردآوری داده های مورد نیاز از مخاطبان، پرسش نامه ای طراحی و تدوین شد که روایی محتوایی (Content validity) آن توسط اساتید صاحب نظر به دست آمد. به منظور احتساب اعتبار پرسش نامه، آزمون پیش آهنگی (Pilot test) انجام شد و ضریب اعتبار (کرونباخ آلفا) 0.81، 0.89 برای بخش های اول و دوم پرسش نامه به دست آمد که نشان می دهد سوالات از اعتبار بالایی برخوردار است.نتایج این بررسی نشان می دهد 93.83% از پاسخگویان نگرشی مثبت به خصوصی سازی داشته اند، ولی اکثر آنها بر این باورند که بسترسازی مناسب برای اجرای این راه کار در جامعه کشاورزی کشور ما هنوز ایجاد نشده است. این یکی از چالش های اساسی فراروی خصوصی سازی ترویج کشاورزی محسوب می شود که لازم است با بهبود شاخص های اقتصادی که بنیاد هرتیج (Hertaige) نیز به آن اشاره نموده نه تنها شرایط مناسب برای خصوصی سازی ترویج سابقه خدمت افراد با نگرش آنان نسبت به خصوصی سازی ترویج کشاورزی (r=0.22) رابطه مثبت و معنی داری دارد. از این مطلب چنین استباط می شود که هر قدر بر سابقه خدمت افراد افزوده می شود، نگرش مثبت تری نسبت به خصوصی سازی ترویج و آموزش کشاورزی پیدا می کنند. آزمون رگرسیون چند متغیره (Multivariate Regression Analysis) نشان می دهد که مجموعه متغیرهای مستقل تحقیق به روش سلسله مراتبی (Hierachical) 17.4% (R2=0.174) از میزان نوسانات متغیر وابسته را تبیین می کنند. از این مطلب چنین استنباط می شود که احتمالا متغیرهای بسیار دیگری وجود دارند که در میزان نگرش مخاطبان تاثیرگذار هستند که در این مطالعه مورد بررسی قرار نگرفته اند که این خود زمینه ای برای پژوهش های آتی خواهد بود.

وجود محدودیت های مرتبط با نظام اداری، مالی و روش ارتباطی یک سویه در ترویج ایران و عدم بهره مندی کافی کشاورزان از خدمات ترویجی دولتی، چگونگی خصوصی سازی فعالیت های ترویجی از موضوعات بسیار با اهمیت در نظام کشاورزی ایران است. در این پژوهش اطلاعات اخذ شده از کارشناسان و مروجان کشاورزی استان اصفهان از طریق پرسش نامه، دسته بندی و اولویت بندی گردید و با بهره گیری از روش های آمار استنباطی (مدل های لگاریتم خطی، گروه بندی نسبت ها، آزمون های طیف لیکرت و آزمون میانگین دو جامعه) داده ها تجزیه تحلیل شد. یافته های این پژوهش نشان داد که خدمات ترویجی خصوصی در بین کشاورزان با درآمد به کشاورزان با درآمد پایین از استقبال بیشتری برخوردار است. اولویت فعالیت های خصوصی در زمینه های آفات، فنی و مکانیزاسیون، زراعت و بازاریابی محصولات کشاورزی شناسایی شد. نتایج هم چنین نشان داد که تولید کنندگان میوه جات و صیفی جات آمادگی بیشتری برای خرید خدمات ترویجی خصوصی از خود دارند و بین ترویج خصوصی از یک طرف و درآمد واحد تولیدی و سطح آگاهی کشاورز و احساس نیاز فوری کشاورز از یک طرف دیگر همبستگی مثبت بالایی وجود دارد. هم چنین از میان گزینه های مختلف برای ساختار ترویج خصوصی بیشترین امتیاز تعاونی ترویج و آموزش و از میان گزینه های مختلف برای چگونگی دائر نمودن خدمات ترویج خصوصی بیشترین امتیاز را ایجاد تعاونی های تولیدی کشاورزی به خود اختصاص داد. در یک نتیجه گیری کلی می توان گفت شیوه ارائه خدمات پژوهشی در قالب تعاونی های تولید، به عنوان یکی از زمینه های مناسب برای ارائه نمودن خدمات ترویج خصوصی به جامعه کشاورزان و تقویت انگیزه یادگیری در آنان قابل توصیه است.

امروزه راهکار خصوصی‏ سازی ترویج کشاورزی، به عنوان نمادی مکمل برای ترویج دولتی جایگاه قابل ‏قبولی پیدا کرده ‏است، به ‏گونه‏ ای که در دو دهه گذشته بسیاری از کشورها مراتبی از آن را به طور موفق تجربه نموده‏ اند. هدف این تحقیق، بررسی نگرش کارشناسان ترویج و کشاورزان استان ایلام نسبت به خصوصی‏ سازی ترویج کشاورزی و تعیین تاثیر ویژگیهای فردی و حرفه‏ ای پاسخگویان بر نگرش آنان بوده است. جامعه آماری این تحقیق را تمامی کارشناسان ترویج استان ایلام و کشاورزان خرده پای استان تشکیل دادند. نتایج نشان می دهد که %51.5 از کارشناسان نسبت به خصوصی سازی ترویج نگرش «منفیِ» یا «نسبتا منفی» و %48.5 از آنان نگرش «نسبتا مثبت» یا «مثبت» دارند. در مورد کشاورزان نیز، %72.5 نسبت به خصوصی ‏سازی ترویج نگرش «منفی» یا «نسبتا منفی» و %27.5 دارای نگرش «نسبتا مثبت» یا «مثبت» بوده‏اند. وضعیت مکانیزاسیون فعالیتهای کشاورزی توسط آنان عموما «ضعیف» ‏و مشارکت آنان در فعالیتهای ترویجی نیز عموما «متوسط» بوده ‏است. ضرایب همبستگی بدست ‏آمده نشان می دهد که بین جمعیت روستا (r=%22)، میزان اراضی زراعی (r=%39)، میزان مکانیزاسیون (r=%25) و مشارکت در فعالیتهای ترویجی (r=0.823) با نگرش کشاورزان نسبت به خصوصی سازی ترویج رابطه مثبت و معنی ‏داری وجود داشته است. تحلیل رگرسیون چندگانه نشان می ‏دهد که دو متغیر مشارکت در فعالیتهای ترویجی و میزان اراضی زراعی کشاورزان، تبیین ‏کننده 27% از تغییرات در نگرش آنان بوده‏است. برگزاری دوره ‏های آموزشی پیرامون خصوصی ‏سازی برای کارشناسان و کشاورزان، افزایش پوشش آموزشی ترویج از طریق بکارگیری مروجین دولتی و خصوصی، تقویت ارتباط دوسویه بین مروجین و محققین، برگزاری گردهمایی ‏های تخصصی پیرامون خصوصی ‏سازی ترویج، تشکیل کمیته خصوصی ‏سازی ترویج در سطح ستادی وزارت جهاد کشاورزی و انجام مطالعات کاربردی از جمله پیشنهادهایی است که بر اساس نتایج حاصله ارایه شده‏است.